Θεραπεία χρόνιας παχυσαρκίας χωρίς φάρμακα και χάπια
Χρόνια νόσος της ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ – είναι η παθολογική αύξηση εναπόθεσης λιπώδους ιστού στο ανθρώπινο σώμα. Θεωρείται χρόνια νόσος και σήμερα έχει πάρει μεγέθη επιδημίας. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας επισημαίνει ότι γύρω στο 30% του πληθυσμού του πλανήτη είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Η Ελλάδα έχει τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥ (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία), η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη στη παχυσαρκία των ανδρών (26,7%) ενώ ο γυναικείος πληθυσμός βρίσκεται στη δεύτερη θέση με ποσοστά 17,8%.
ΠΟΙΟΣ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΣ ;
Από τεχνικές για το υπολογισμό ή τη μέτρηση του ολικού σωματικού βάρους και καθορισμού της παχυσαρκίας, ο πιο αποδεκτός τρόπος βασίζεται στη μέτρηση του Δείκτη Σωματικής Μάζας (ΔΣΜ). Υπολογίζεται με τη διαίρεση του σωματικού βάρους σε κιλά, δια το ύψος σε μέτρα στο τετράγωνο (βάρος σε κιλά / ύψος σε μ²). Με ΔΣΜ > 25-29,5 το άτομο θεωρείται υπέρβαρο. Με ΔΣΜ >30 το άτομο θεωρείται παχύσαρκο.
Ανάλογα με την τοποθεσία συσσωρευμένου λιπώδους ιστού, ξεχωρίζουμε δύο τύπους παχυσαρκίας
– Σπλαχνικός με αυξημένες εναποθέσεις στη κοιλιακή και υπομασχάλια χώρα. Συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, χολοκυστοπάθεια και κακοήθη νεοπλασία.
– Γυναικοειδής τύπος με αυξημένη εναπόθεση λιπώδους ιστού υποδερμικά στην κάτω-κοιλιακή χώρα και περιφέρεια των γλουτών.
Όσο αυξάνεται ο ΔΣΜ του ατόμου, τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών στην υγεία του παχύσαρκου. Η νόσος της παχυσαρκίας πια ταλανίζει το πληθυσμό του πλανήτη και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη “θανατηφόρα τετράδα” του αιώνα, αυξάνοντας τα ποσοστά θνησιμότητας μαζί με τη στεφανιαία νόσο, τον σακχαρώδη διαβήτη και την αρτηριακή υπέρταση.
ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Η παχυσαρκία, σύμφωνα με τα αίτια της παθογένεσης της, ταξινομείται σαν πρωτοπαθής και δευτεροπαθής.
Η πρωτοπαθής παχυσαρκία
– προκαθορισμένη από γενετική ευπάθεια. Η γεννητική επιρρέπεια στην παχυσαρκία έχει μελετηθεί αρκετά και πιστεύεται ότι 30% έως 50% της μεταβλητότητας των αποθεμάτων του σωματικού λίπους καθορίζεται γενετικά. Ως εκ τούτου, η παχυσαρκία αυτού του τύπου εμφανίζεται μόνο σε αλληλοεπίδραση με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες (όπως διατροφικές συνήθειες, έλλειψη φυσικής άσκησης, βλαπτικές συνήθειες κ.λ.π.).
– παχυσαρκία εξωγενής που το αίτιό της είναι δυσαναλογία μεταξύ της ποσότητας προσλαμβανόμενης διατροφικής ενέργειας και καταναλωτικών αναγκών του οργανισμού. Ας πούμε για παράδειγμα 500 γρ. λιπώδη ιστού στον άνθρωπο αντιστοιχούν περίπου σε 3500 Kcal. Οι ενεργητικές ανάγκες ενός ενήλικου με μέτρια φυσική δραστηριότητα είναι 3000 Kcal ημερησίως. Αν η ημερήσια πρόσληψη θα αυξηθεί στα 3100 Kcal (μόνο 3% παραπάνω), τότε στη διάρκεια ενός χρόνου ο λιπώδης ιστός θα αυξηθεί κατά 5 κιλά.
Η δευτεροπαθής παχυσαρκία
– παχυσαρκία λόγω ενδοκρινολογικών παθήσεων όπως υπογοναδισμός, υποθυρεοειδισμός, ινσουλίνωμα, νόσος Cushing, σύνδρομο πολυκυστικής ωοθήκης.
– παχυσαρκία λόγω υποθαλαμικής βλάβης και διαταραχής της ικανότητας του υποθαλάμου να εκτελέσει τον φυσιολογικό του ρόλο ως κέντρο ελέγχου του ισοζυγίου ενέργειας, του σωματικού βάρους, του βαθμού πληρότητας των λιποκυττάρων και του αισθήματος κορεσμού / τροποποιημένη έκκριση νευροπεπτιδίου Υ, υπεύθυνη για τη διέγερση της όρεξης και την ισορροπία δραστηριότητας συμπαθητικού-παρασυμπαθητικού.
– παχυσαρκία από μεταβολικά αίτια χαρακτηριζόμενη από αυξημένη ταχύτητα λιπογένεσης, διαταραχές κατανάλωσης των λιπών, οξείδωση και μειωμένη ικανότητα σύνθεσης ενδογενούς γλυκόζης.
– παχυσαρκία λόγω νευροψυχικών διαταραχών που εμπεριέχει μια μεγάλη ομάδα ασθενών με επιπλοκές παρατεταμένου στρες (αγχώδης νεύρωση, αϋπνία, χρόνια κόπωση, ψυχογενής βουλιμία, κ.τ.λ.)
– φαρμακογενής παχυσαρκία (ψυχοτρόπα, κορτικοειδή φάρμακα)
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΣΤΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
Η παχυσαρκία ως χρόνια νόσος δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως μια αισθητική ιδιομορφία ή πρόβλημα αλλά ως σοβαρότερη νοσολογική οντότητα, επιφέρουσα ένα μεγάλο αριθμό δευτεροπαθών επιπλοκών στον οργανισμό και η οποία απαιτεί ολοκληρωμένη ιατρική αντιμετώπιση.
Η χρόνια νόσος της παχυσαρκίας στενά σχετίζεται είτε προκαλεί :
1. στο καρδιοαγγειακό σύστημα
– αρτηριακή υπέρταση 2,5 φορές υψηλότερη εμφάνισή της στους παχύσαρκους. Ως εκ τούτου εγκεφαλικά επεισόδια λόγω υπέρτασης έχουν την χειρότερη έκβαση στους παχύσαρκους με αύξηση θνησιμότητας κατά διπλάσιο, σε σχέση με τους ασθενείς κανονικού βάρους. Βάσει μελετών σε μεγάλες ομάδες ατόμων με παχυσαρκία (FRAMINGHAM STUDY Η.Π.Α.) η αρτηριακή πίεση αυξάνεται κατά 6,5 μονάδες για κάθε αύξηση σωματικού βάρους κατά 10%.
– Οι παχύσαρκοι άρρωστοι που έχουν παχυσαρκία σπλαχνικού τύπου είτε παχυσαρκία που τους εμφανίστηκε σε νεαρή ηλικία έχουν αυξημένο κίνδυνο αθηρωματικής νόσου των αγγείων, στεφανιαίας νόσου και εμφράγματος του μυοκαρδίου. Το 50% των παχύσαρκων έχουν αθηροσκλήρυνση, άνδρες μέσης ηλικίας με ΔΣΜ>25 έχουν κίνδυνο εμφράγματος 20 φορές παραπάνω από τους συνομηλίκους με κανονικό βάρος.
– παχυσαρκία και ιδιαίτερα σπλαχνικού τύπου οδηγεί σε φλεβική στάση, θρομβώσεις του εν τω βάθει φλεβικού συστήματος και συνεπώς κίνδυνο θρομβοεμβολής.
2. στο αναπνευστικό σύστημα
Η παχυσαρκία και ιδιαίτερα σπλαχνικού τύπου, μηχανικά περιορίζει την ολική πνευμονική χωρητικότητα (TLC),αυξάνει το έργο του αερισμού και μειώνει την ανταλλαγή των αερίων. Οι παχύσαρκοι κινδυνεύουν να εμφανίσουν:
– σύνδρομο υποαερισμού η πιο βαριά μορφή της οποίας είναι το σύνδρομο Pickwick που χαρακτηρίζεται από
– βαριά παχυσαρκία
– διαταραχή αναπνευστικής λειτουργίας
– υπνηλία
– κυάνωση
– δευτεροπαθή πολυκυτταραιμία
– δυσλειτουργία δεξιάς κοιλίας
– σύνδρομο νυχτερινής παροξυσμικής άπνοιας
3. στο γαστρεντερολογικό σύστημα
Η παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης:
– χοληδοχολιθίασης. Σύμφωνα με στατιστικές, γυναίκες με ΔΣΜ>30 αποκτούν διπλό και με ΔΣΜ>45 εφταπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης λίθων στα χοληφόρα αγγεία και στη χοληδόχο κύστη. Σκόπιμο είναι όμως να επισημαίνουμε εδώ ότι δίαιτες φτωχές σε λιπαρά στοιχεία έχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο χολολιθίασης διότι η περιεκτικότητα των τροφών σε λίπος παίζει σπουδαίο ρόλο στην λιθογένεση της χοληδόχου κύστης. Όσο μικρότερη είναι η ποσότητα των λιπών που προσλαμβάνεται τόσο λιγότερη σύσπαση της χοληδόχου κύστης αναμένεται. Η μειωμένη κινητικότητα αυτή δημιουργεί στάση χολής και εμφάνιση “χολικής λάσπης” που έχει ρίσκο λιθογένεσης. Οπότε δίαιτες με χαμηλή θερμιδική περιεκτικότητα (800-1000 Κcal) φρόνιμο είναι να έχουν τουλάχιστον 15-30 γρ. λίπος για την ομαλή διατήρηση της λειτουργίας των χοληφόρων αγγείων και της χοληδόχου κύστης.
Η παχυσαρκία βλάπτει σοβαρά την φυσιολογική λειτουργία του ήπατος και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης:
– μη αλκοολικής λιπώδους εκφύλισης του ήπατος
– κύρωσης του ήπατος
Εκτός από τα παραπάνω αναφερόμενα η παχυσαρκία σχετίζεται με:
– κακοήθεις νεοπλασίες οισοφάγου, χοληδόχου κύστης, παγκρέατος, μαστού, νεφρού, μήτρας, τραχήλου της μήτρας και του προστάτη
– διαταραχές μεταβολισμού (σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, μεταβολικό σύνδρομο, δυσλιπιδαιμία)
– αρθροπάθειες και σπονδυλοπάθειες
– ποδάγρα
– διαταραχές ουρογεννητικού συστήματος
> στις γυναίκες – δυσμηνόρροια, αμηνόρροια, υπογονιμότητα, ακράτεια ούρων
> στους άνδρες – ανικανότητα, μείωση libido, προστατίτιδα. Ο λιπώδης ιστός έχει την ικανότητα να παράγει οιστρογόνα και να μειώνει την παραγωγή τεστοστερόνης.
– νευροψυχικές διαταραχές, όπως:
– βουλιμία
– αγχώδης νεύρωση
– κατάθλιψη
– σύνδρομο νυχτερινής πολυφαγίας
Ολοκληρώνοντας πρέπει να αναφερθούμε και στο εξής:
Παρά τις τόσο σοβαρές επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία, ακόμα δεν δίνεται η αρμόζουσα προσοχή στην προληπτική και θεραπευτική αντιμετώπισή της, ούτε από τους ίδιους τους ασθενείς, ούτε από το περιβάλλον τους, ούτε από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Οι ασφάλειες σπάνια χρηματοδοτούν προγράμματα θεραπείας για παχυσαρκία, δεν αναφερόμαστε καν στα προγράμματα πρόληψης που είναι ακόμη σπουδαιότερα. Εν τω μεταξύ το κόστος της ιατρικής μέριμνας των πολιτών που πάσχουν από τις συνέπειες και την ίδια την παχυσαρκία, ανέρχεται στα μεγαλύτερα ύψη. Η μάστιγα του αιώνα μας, η παχυσαρκία, που ανέπτυξε μορφή πανδημίας σ’ όλο τον κόσμο και αφορά ιδιαιτέρως τα παιδιά μας χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.
ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Παρά την πολυπλοκότητα των αιτίων, των τύπων και τη σοβαρότητα των συνεπειών της, η παχυσαρκία είναι αντιμετωπίσιμη! Υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα που προσπαθούν να απαλλαχτούν από περιττά κιλά κατά πρώτο λόγο πρέπει να κατανοήσουν ότι το περιττό βάρος, ανεξαρτήτως της παθογένειάς του, οφείλεται στη δυσαναλογία μεταξύ της διατροφικής πρόσληψης σε ενέργεια και των καταναλωτικών αναγκών του συγκεκριμένου οργανισμού. Στην πρωτοπαθή παχυσαρκία επαρκεί η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
Στη δευτεροπαθή παχυσαρκία, τα παραπάνω αναφερόμενα πρέπει να συνοδεύονται με την θεραπεία της παθολογικής αιτίας της.
Ο ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΒΕΛΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Ο βελονισμός είναι από τις αρχαιότερες θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν και χρονολογείται από τη λίθινη εποχή όπου σύμφωνα με ευρήματα ανασκαφών, χρησιμοποιήθηκαν πέτρινες βελόνες τις οποίες αργότερα αντικατέστησαν οι μεταλλικές από χαλκό, ασήμι, χρυσό.
Οι αρχαίοι θεραπευτές ανακάλυψαν και κατέγραψαν στα βιβλία της εποχής τους (2698 π.Χ.) ειδικά σημεία στο ανθρώπινο σώμα, ο ερεθισμός των οποίων με νυγμό της βελόνας είτε με καυτηριασμό με μόξα (αψιθιά) είχε θεραπευτική επίδραση στον οργανισμό. Στη σύγχρονη εποχή, τα ειδικά αυτά σημεία έχουν εξεταστεί και ερευνηθεί σύμφωνα με τα επιτεύγματα της επιστημονικής γνώσης της ανατομίας, φυσιολογίας, βιοχημείας και πράγματι διαπιστώνονται χαρακτηριστικές ιδιαιτερότητες στα αναφερόμενα αυτά σημεία. Ο αριθμός τους κυμαίνεται από 700 ως 1200 συνολικά και έχουν ονομαστεί “Βιολογικά Ευεργετικά Σημεία”.
Η θεραπευτική επίδραση του βελονισμού σήμερα ερμηνεύεται και βασίζεται στο γεγονός της θετικής επίδρασής του, μέσω του ερεθισμού των καταλλήλων σημείων, στη ρύθμιση του νευροενδοκρινολογικού συστήματος. Το ενδοκρινολογικό και το νευρικό – είναι τα σπουδαιότερα συστήματα ελέγχου και συντονισμού της λειτουργίας των τρισεκατομμυρίων κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού. Τα δύο αυτά συστήματα ελέγχουν και ρυθμίζουν τη σωστή λειτουργία οργάνων, ιστών, συστημάτων του σώματός μας, καθώς και αυτό που συνολικά γνωρίζουμε ως ανθρώπινη συμπεριφορά.
Ο ερεθισμός στη περιφέρεια του σώματος των καταλλήλων για κάθε νοσολογική οντότητα βελονιστικών σημείων, παράγει σήματα, που μέσω των νευρικών οδών αποστέλλονται προς το κέντρο αναφοράς, τον εγκέφαλο. Αφού επεξεργαστούν εκεί, θα διαβιβαστούν ως εντολές μέσω του ενδοκρινολογικού και νευρικού συστήματος στους πάσχοντες ιστούς και στα όργανα, με σκοπό να επανέλθει η φυσιολογική ισορροπία στη διαταραγμένη λειτουργία τους.
Ο βελονισμός ως θεραπευτικό μέσο έχει πια αναγνωριστεί σ’ όλο τον κόσμο και αφορά ένα μεγάλο αριθμό παθήσεων όπου χρησιμοποιείται ως αυτοτελής θεραπεία. Στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η βελονοθεραπεία θα βοηθήσει οριστικά :
– να μειώσει την όρεξη, προσφέροντας άνεση και απαλλαγή από την αίσθηση της πείνας στις καινούριες συνθήκες διατροφικών αλλαγών. Αυτό επιτυγχάνεται δια της εισαγωγής στο αυτί ειδικών βελονών – clips οι οποίες είναι από υποαλλεργικό υλικό και μπορούν να παραμένουν στους ιστούς για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς κανένα πρόβλημα, ώσπου το άτομο θα έχει συνηθίσει στη πρόσληψη μικρότερης ποσότητας τροφής.
– να αυξήσει το έργο των απεκκριτικών οργάνων (έντερο, νεφρά)
– να ρυθμίσει την σωστή πέψη και απορρόφηση των τροφών και τις μεταβολικές διαδικασίες του οργανισμού
– να βοηθήσει στην αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του ενδοκρινολογικού και του νευρικού συστήματος
Εκτός των παραπάνω, στη δευτεροπαθή παχυσαρκία, ο βελονισμός αντιμετωπίζει με άριστα αποτελέσματα κατά πρώτο λόγο τη μεγάλη γκάμα των παθολογικών αιτίων της παχυσαρκίας και κατά δεύτερο λόγο, χρησιμοποιείται στη θεραπευτική αγωγή κατά των επιπτώσεων της παχυσαρκίας που ήδη αναφέρθηκαν.
Με πολύ αγάπη προς όλους τους αναγνώστες.
Σοφία Γιάχινα – Ιατρός Βελονίστρια